7 Kasım 2020 tarihli 31297 sayılı resmi gazetede yayınlanan BAZI TEKSTİL, KONFEKSİYON VE DERİ ÜRÜNLERİNİN DENETİMİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ: 2021/18),kısa bir süre sonra 30 Aralık 2020 tarihli 31350 sayılı resmi gazetede yayınlanan BAZI TEKSTİL, KONFEKSİYON VE DERİ ÜRÜNLERİNİN DENETİMİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ: 2021/18)’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ: 2021/26) ile uygulamaları kolaylaştıracak bazı değişiklikler yapıldı.
İlgili denetim tebliği kapsamında ayakkabı, bot, terlik, saya vs. ürünleri geniş bir yer kaplamaktadır. Ayrıca eklerde verilen bilgiye göre, ayakkabı fasıllarında Azo Boyar Madde testi dışında, Fitalat, Krom+6 ve DOT (Organik Kalay) testleri de zorunludur. Tüm bu testlerin gereklilikleri KKDİK yönetmeliğinde belirtilmiştir. Bu testlerden hangilerinin, ayakkabının hangi kısımlarına uygulanacağı aşağıda ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. Örneklemeler ayakkabı üzerinden yapılacaktır ve tüm belirtilen fasıllar için geçerlidir.
Azo Boyar Madde Testi: Tekstil, deri ve suni deri tüm kısımlara uygulanır. Bu test renk çeşitliliğine göre uygulanır. Tekstil materyallerin üzerinde baskı olması durumunda baskılı tekstil ve baskısız tekstil ayrı ayrı çalışılır. Bu teste ana zemin, iç astar ve mostra kumaşlarını oluşturan tüm renkler işleme alınır. KKDİK yönetmeliğine göre Azo Boyar Madde limiti 30mg/kg (ppm)’dir.
Fitalat Testi: Fitalat yasaklı kimyasalları ayakkabıların birçok kısmında kullanılabilir. Fitalatlar plastik yumuşatıcılarıdır. Sert bir plastikle yüksek oranlarda karıştırılması sonucu çok yumuşak bir plastik elde edilebilir. Ayrıca tekstil üzerine yapılan plastisol baskılarda da kullanılacağı gibi, suni derilerin üzerlerinde kaplama olarak ve ayakkabı kısımlarını bir yapıştırmak için kullanılan yapışkanda da kullanılabilir. Fitalat testi ayakkabının tüm kısımlarına uygulanır. KKDİK yönetmeliğine göre Fitalat kullanım limiti kısım başına 1000mg/kg’dır. Bu limitin üzerinde değerler uygunsuz olarak değerlendirilir.
Krom+6 Testi: Ayakkabılarda gerçek deri kısımlarına uygulanan bir testtir. Krom +6 testi de diğer testlerde olduğu gibi tüm farklı renk derilere uygulanır. Limiti KKDİK yönetmeliğinde verilmiş ve düşük limiti olan bir testtir. Yönetmeliğe göre limiti 3mg/kg’dır. Krom derilerde tabaklama işleminde kullanılır. Kullanılan krom +3 değerliklidir ve kalıntı bırakabilir. Bu kalıntılar ısı, nem ve ışık gibi bazı etkilerden dolayı Krom+3’ten Krom+6’ya yükselmesine sebep olur. Krom+3 toksik bir etki bırakmaz ve zarar vermezken, krom+6 toksik ve zararlıdır. Sevkiyat öncesi krom+6 bulunmayan bir üründe, sevkiyat sonrası sevkiyat koşullarının iyi olmamasından dolayı krom+6 çıkabilir.
DOT (Di-oktil-tin) Testi: DOT, organik kalay adı verilen kimyasal sınıf içerisindedir. Organik kalay ayakkabı kısımlarının hemen hemen hepsinde kullanılan bir kimyasaldır. Tüm dünyada kullanımı hemen hemen bırakılmış bir kimyasal olsa da KKDİK yönetmeliğinde ayakkabı ürünlerinde yasaklı bir kimyasaldır ve limiti 1000mg/kg’dır. DOT testi ayakkabını ana zemini, iç astarı ve mostrasına uygulanır. Tekstil, suni deri, gerçek deri ya da plastisol baskı gibi DOT testi tüm materyallere uygulanabilir.
Tüm bu testlerin ayakkabı ürünlerine uygulanması durumunda, sadece Azo Boyar Madde uygulanan tekstil eşyalarına göre daha fazla test uygulanması anlamına geliyor.
Ayakkabı ithalatı öncesinde Laboratuvarımıza yaptıracağınız bu testler için, öncesinde satış departmanımızdan fiyat bilgisi alabilir, yıllık anlaşmalar ile test maliyetlerinizi minimize edebilirsiniz. Laboratuvarımızdaki uzmanlardan, test işlemi öncesi model bazında test fiyatlarını da öğrenebilirsiniz.
Testler ve yasaklı kimyasallar ile ilgili ayrıntılı bilgiler metnin ilerleyen kısımlarında verilmiştir.
Azo Boyar Madde test yöntemlerinin standart metotları aşağıdaki gibidir.
- TS EN ISO 14362-1 - Tekstil - Azo boyar maddelerden türetilen belirli aromatik aminlerin tayini için yöntemler - Bölüm 1: Liflerde ekstraksiyon yapılarak ve yapılmadan elde edilebilen belirli azo boyar maddelerin kullanımının tespiti
- TS EN ISO 14362-3 - Tekstil - Azo boyar maddelerden türetilen belirli aromatik aminlerin tayini için yöntemler - Bölüm 3: 4-aminoazobenzen açığa çıkarabilen belirli azo boyar maddelerin kullanımının tespiti
- TS EN ISO 17234-1 - Deri - Boyalı derilerde bazı azo boyar maddelerinin tayini için kimyasal deneyler - Bölüm 1:Azo boyar maddelerden elde edilen aromatik aminler için tayin
- TS EN ISO 17234-2 Deri - Boyalı derilerde belirli azo boyar maddelerin tayini için kimyasal deneyler - Bölüm 2: 4-aminoazobenzen tayini
Yasaklı aminler listesi şöyledir;
SIRA NO REFERANS STANDART CAS NO
1 4-Aminobiphenyl 92-67-1
2 Benzidine 92-87-5
3 4-chloro-o-toluidine 95-69-2
4 2-naphthlamin 91-59-8
5 o-aminoazotoluene 97-56-3
6 2-amino-4-nitro toluene 99-55-8
7 4-Chloroaniline 106-47-8
8 2,4-diaminoanisole 615-05-4
9 4,4-diaminodiphenylmethane 101-77-9
10 3,3-Dichlorobenzidine 91-94-1
11 3,3-Dimethoxybenzidine 119-90-4
12 3,3-Dimethylbenzidine 119-93-7
13 4,4-methylenedi-o-toluidine 838-88-0
14 p-cresidine 120-71-8
15 4,4-Methylene-bis(2-chloraniline) 101-14-4
16 4,4-oxydianiline 101-80-4
17 4-thiodianiline 139-65-1
18 o-toluidine 95-53-4
19 2,4-toluendiamine 95-80-7
20 2,4,5-Trimethylaniline 137-17-7
21 o-Anisidine 90-04-0
22 4-aminoazobenzene 60-09-3
Fitalat test yöntemi standart metodu aşağıdaki gibidir.
- ISO/TS 16181:2011 Footwear — Critical substances potentially present in footwear and footwear components — Determination of phthalates in footwear materials
ISO/TS 16181:2011 Ayakkabılar – Ayakkabı ve ayakkabı kısımlarıda potansiyel olarak bulunan kritik maddeler – Ayakkabı malzemelerindeki fitalatların belirlenmesi
Yasaklı fitalatların listesi şöyledir;
SIRA NO REFERANS STANDART CAS NO
1 DİBUTYLPHTHALATE (DBP) 84-74-2
2 BUTYLBENZYLPHTHALATE (BBP) 85-68-7
3 Dİ-(2-ETHYLHEXYL)-PHTHALATE (DEHP) 117-81-7
4 Dİ-N-OCTYLPHTHALATE (DNOP) 117-84-0
5 Dİ-İSO-NONYLPHTHALATE (DINP) 28553-12-0 ve 68515-48-0
6 Dİ-İSODECYLPHTHALATE (DIDP) 26761-40-0 ve 68515-49-1
Krom +6 test yöntemi standart metodu aşağıdaki gibidir.
- TS EN ISO 17075-1 Deri - Deride krom (VI) içeriğinin kimyasal olarak belirlenmesi –
Bölüm 1: Kalorimetrik yöntem
- TS EN ISO 17075-2 Deri - Deride krom (VI) içeriğinin kimyasal olarak belirlenmesi –
Bölüm 2: Kromatografik yöntem
Yasaklı Krom +6 şöyledir;
SIRA NO REFERANS STANDART CAS NO
1 Krom+6 7440-47-3
DOT Di-Oktil-Tin test yöntemi standart metodu aşağıdaki gibidir.
- ISO/TS 16179:2012 Footwear — Critical substances potentially present in footwear and footwear components — Determination of organotin compounds in footwear materials
ISO/TS 16179:2012 Ayakkabı – Ayakkabı ve ayakkabı bileşenlerinde potansiyel olarak bulunan kritik maddeler – Ayakkabı malzemelerindeki organotin bileşiklerinin belirlenmesi
Yasaklı Di-oktil-tin şöyledir;
SIRA NO REFERANS STANDART CAS NO
1 Di-oktil-tin 94410-05-6
